Sultan III. Murat

Özdemiroğlu Osman Paşa

1527-1585

16. yüzyıl sadrâzamlarından Meş’aleler Savaşının muzaffer kumandanı.
Kafkasya fâtihi...

Özdemiroğlu Osman Paşa,1527'de Kahire'de doğdu.
Annesi:Mısır Abbasi Halifeleri soyundan
Babası: Özdemir Paşa
(Mısır Çerkez Memlüklerindendir.)
Mısır'da sancakbeyliği ve Mısır emirihaclığı yapan Özdemiroğlu Osman Paşa, Yemen, Habeş ve Diyarbakır Beylerbeyi oldu.
Lala Mustafa Paşa'nın maiyetinde Osmanlı-İran savaşlarına katıldı ve Şirvan Beylerbeyi oldu.

Kırım Hanı Mehmed Giray'ın yardımı ile Karabağ, Mugan ve Kızılağaç'a kadar bütün kuzey Azerbaycan'ı titretti.

Kırım Hanı Mehmed Giray'a daha ileri gitmeyi teklif ettiyse de Mehmed Giray, bunu red ederek Kırım'a döndü.

Osman Paşa, babasının çok faal bir kişi olması dolayısıyla genç yaşta devlet hizmetleriyle yüz yüze geldi.

Cesaretiyle daha yirmi yaşına gelmeden sancak beyliğine yükseldi.

1561’de Mısır Emirü’l-haclığı vazifesine getirildi.

Babasının ölümünden sonra, çeşitli karışıklıkların olduğu Habeşistan’a Beylerbeyi oldu ve burasını kısa zamanda düzeltti.

Portekiz İmparatorluğuna bağlı Hind Deniz Kuvvetleriyle mücadelesinin yanında, yedi yıl vazife yaptığı Habeşistan eyaletinde muntazam bir idare kurdu.

Yemen isyanından sonra İstanbul’a gelen Osman Paşa, önce Anadolu’da bir sancağa sonra da Niğde Sancakbeyliğine getirildi.

1573’te Diyarbakır Beylerbeyi oldu.

Bu vazifede dört yıl kaldıktan sonra,İran Seferine çıkan Serdar-ı ekrem Lala Mustafa Paşanın maiyetine katıldı.

Hazırladığı alayının mükemmelliği,
Çıldır Muharebesinde gösterdiği kahramanlık, onun, 1578’de fethedilen Şirvan Beylerbeyliğine getirilmesine
sebep oldu.

1578-Tiflisi fethetti

9 Eylül 1578’de Osmanlıları bölgeden atmak için harekete geçen İran birliklerini (Safeviler) Koyun Geçidi Muharebesinde bozguna uğrattı.

Özdemiroğlu’nun bundan sonra Kafkasya’da geçen beş yıllık idari görevi daimi olarak İranlılarla mücadele içerisinde geçti.

1578-Şamahı zaferi (Safevilere karşı)

Şirvan, Kuzey Âzerbaycan, Dağıstan ve Gürcistan’da Osmanlı hakimiyetini pekiştirdi.

8 Mayıs 1583’te yetmiş bin kişilik İran ordusunu üç gün üç gece devam eden Meşaleler Savaşında büyük bir bozguna uğrattı.

Bu arada isyan hareketleri içinde bulunan Kırım Hanı Mehmed Giray yerine İslam Giray’ı getirdikten sonra, Kefe’de bulunan Kaptan-ı derya Piyale Paşanın gemisiyle İstanbul’a geldi (1583).

Sultan Üçüncü Murad Han tarafından da kabul edilen Osman Paşa, Şirvan’da fethettiği on yedi kalenin anahtarını padişaha takdim etti.

İran birliklerine karşı zaferlerini ve Kırım Hanı Mehmed Giray’ı çok az bir kuvvetle yenmesini sultana anlatınca: “İki cihanda yüzün ak olsun, Allah senden razı olsun...” diye dua ve iltifata mazhar oldu.

Önce ikinci vezirliğe yükseltilen Osman Paşa, 28 Temmuz 1584’te Doğu Serdarlığı ile veziriazamlığa getirildi.

1585’te Tebriz’i tamamen
Osmanlı Devletine bağladı.

1585’te Tebriz’den ayrıldı.

Aynı yıl vefat eden Osman Paşa, vasiyeti üzerine Diyarbakır’a getirilerek türbesine defnedildi.

Ömrünün kırk yılından fazlası serhatlarda geçen Özdemiroğlu Osman Paşa, iyi bir kumandan, eşi az bulunan bir idareciydi.

Özdemiroğlu Osman Paşa, III. Murat saltanatı döneminde, 1584-1585 yılları arasında sadrazamlık yapmış
Osmanlı devlet adamı.

Allah (cc) sayesinde ve onun komutanlığında Osmanlı 300.000 km2 yer kazandı

LALA MUSTAFA PAŞA

1500-1580

Lala Mustafa Paşa, Kara Mustafa Paşa olarak da bilinen, Kıbrıs’ı Osmanlı topraklarına katan Osmanlı veziri, şehzade eğitmeni.
Mustafa Paşa, Sadrazam Sokullu Mehmed Paşa’nın karşı koymasına karşın padişaha Kıbrıs'ın fethedilmesi gerektiğini kabul ettirdi ve 15 Mayıs 1570 tarihinde Kıbrıs’a doğru yola çıktı. Eylül 1570’te Lefkoşa’yı ve ardından Ağustos 1571’de de Magosa’yı alarak Kıbrıs’ın fethini tamamlayan
Mustafa Paşa,

1578 senesinde Gürcistan ve Şirvan’ı Osmanlı topraklarına katmak için İran seferine çıktı.

Erzurum’da Diyarbakır beylerleyi Özdemiroğlu Osman Paşa’nın da kendisine katılmasının ardından Gürcistan içlerine ilerleyerek 24 Ağustos 1578 tarihinde Tiflis’i alan Mustafa Paşa, Şirvan’ın da ele geçirilmesinin ardından Anadolu’ya döndü.

1579 yılına kadar doğuda kalan ve Sokullu Mehmed Paşa'nın ölümü üzerine İstanbul'a çağrılmasının ardından İkinci Vezir olarak görevlendirilen Lala Mustafa Paşa, aynı sene 7 Ağustos’ta İstanbul'da öldü.

Sokollu Mehmet Paşa
(1505-1579)

14 yıl Osmanlı Devleti’nin sadrazamlığını yapmıştır.
Osmanlı İmparatorluğu’nun zirvede bulunduğu dönemi simgelemesi itibariyle hem de icraatları, projeleri ve kişiliği nedenleriyle en büyük Osmanlı sadrazamlarından biri kabul edilir.
1505 yılında Sokoloviçi köyünde doğmuştur.
Babasının adı Dimitriye’ydi.
1519 yılında devşirme sistemi ile çocuk yaşta Edirne Sarayına getirilmiş, Mehmed adı verilerek Türk ve Müslüman kültürü ile yetiştirilmiştir.
Ardından İstanbul’a gönderildi.
Topkapı Sarayı’nın Enderun bölümünde çeşitli görevlerde bulundu.
1541’de Kapıcıbaşılığa yükseldi.
1546’da saray hizmetlerinde başarılı olanların dış göreve atanmaları yolundaki gelenek uyarınca Kaptan-ı Derya’lığa getirildi.
Görevde iken Trablusgarp Seferi’ne katıldı, İstanbul Tersanesini genişletti ve yeniledi.
1549’da vezirliğe yükselerek Rumeli Beylerbeyliğine atandı.
Avusturya ile 1547’de imzalanan barış antlaşmasının bozulması üzerine Sokollu Mehmet Paşa 1551’de Erdel üzerinde yapılacak seferin komutanlığına getirildi.
80.000 kişilik orduyla Erdel’e giren Sokollu Mehmet Paşa önemli kaleleri aldı, ama Temeşvar Kuşatmasında başarılı olamayarak geri çekildi.
Temeşvar 1552’de, Macaristan serdarlığına atlan Kara Ahmet Paşa ile alınabildi.
I. Süleyman 1553’te Sokollu Mehmed Paşa’yı Rumeli askerlerinin başında Anadolu’ya gönderdi.
Aynı yıl başlayan Nahçıvan Seferinde Sokollu komutasındaki Rumeli askerleri büyük başarı gösterdiler.
Sefer dönüşünde Sokollu üçüncü kez vezirliğe yükselerek kubbealtı vezirleri arasına katıldı.
Sokollu Mehmed Paşa, Kanuni’nin oğulları arasındaki mücadeleler sırasında da hep Selim’in yanında oldu.
Nitekim taht mücadelesini Selim kazandı.
Semiz Ali Paşa’nın sadrazamlığa yükselmesiyle ikinci vezir olan Sokollu, onun 1565’de ölmesiyle sadrazamlığa getirildi.
Yaşı hayli ilerlemiş olan Kanuni çok güvendiği Sokollu’ya geniş yetkiler vermişti.
1561’de üçüncü vezir iken Kanuni Sultan Süleyman’ın torunu ve Sultan II. Selim’in kızı Esmehan Sultan ile evlendi.
Sadrazamlık dönemi Bu tarihten ölümüne kadar ki 15 yıl boyunca Osmanlı İmparatorluğunun idaresini fiilen elinde tuttu. Kanuni Sultan Süleyman’ın son seferi olan Zigetvar kalesi fethini, padişah öldükten sonra o idare etti.
Kanuni Sultan Süleyman’ın ölümünü askerden II. Selim geliceye kadar saklayarak onu tahta çıkarmayı başardı.
II. Selim döneminde sürekli sadrazamlıkta kaldı ve devlet işlerini idare etti.
Sokollu 1568’de Avusturya ile 8 yıl süren bir barış antlaşması imzaladıktan sonra doğuya yöneldi.
Amacı Osmanlı egemenliğini Asya’da ve doğu denizlerinde de güçlendirmekti. Portekiz’in Hint Okyanusu’ndaki artan etkiniğine karşın Kızıldeniz, Umman Denizi ve Basra Körfezi’ndeki Osmanlı gemilerinin sayılarını attırdı. Hindistan ve Endonezya ile iyi ilişkiler kurmaya çalıştı.
Sokollu ayrıca Tunus’u Osmanlı himayesi altına sokarak, Kuzey Afrika’yı da denetlemek istiyordu.
Ama Piyale Paşa ve Lala Mustafa Paşa gibi karşıtların etkisiyle Divan 1570’de Kıbrıs’ın alınması kararını aldı.
Sokollu Venediklilere karşı böyle bir savaşın Avrupa’yı kendilerine karşı birleştireceği görüşündeydi.
Ama Lala Mustafa Paşa Divan’a uyarak 1571’de Kıbrıs’a çıktı.
Haçlı Donanması’nın misillemesinde Osmanlı donanması İnebahtı’da yenildi.
Alınan ağır yenilgi karşısında Osmanlılara gelen bir Venedik elçisine “Biz sizden Kıbrıs’ı alarak kolunuzu kestik, siz ise donanmamızı yenmekle yalnızca sakalımızı kestiniz; unutmayın ki, kol bir daha yerine gelmez, ama sakal eskisinden de gür çıkar.” dedi. Gerçekten de Sokollu’nun dediği oldu ve Venedikliler barış istemek zorunda kaldılar.
Daha sonra Osmanlı Donanması Tunus’u İspanyollardan aldı.
Sokollu 1574’te ölen II. Selim’in yerine geçen III. Murat döneminde de sadrazamlığını sürdürdü. Fakat artık eski gücü yoktu çünkü padişah da artık onun karşıtlarıyla işbirliği halindeydi.
Sokollu yine de bazı siyasal başarılara imza attı. Fas’ı Portekiz akınlarından kurtardı, Avusturya’nın saray içine dönük oyunlarını etkisiz hale getirdi.
Fakat baskılar artık iyice artmıştı, amcasının oğlu Budin Beylerbeyi Mustafa Paşa sudan bir nedenle idam ettirildi.
1579 yılında ise III. Murat’ ın eşi Safiye Sultan tarafından tutulan ve derviş kılığına girmiş bir yeniçeri tarafından divan çıkışında 11 Ekim 1579 da kalbinden hançerlenerek öldürüldü.
Paşa’yı öldüren şahıs ise hemen oracıkta askerler tarafından parçalanırken başta padişah olmak üzere bütün devlet ileri gelenleri hemen içeri alındı.
Sokollu ise yapılan bütün müdahalelere rağmen kurtarılamadı ve kısa sürede hayatını kaybetti.
Daha sonra Eyüp’te defnedildi.
Sokullu Mehmed Paşa 14 yıl süren sadrazamlığı boyunca usta bir siyasetçi olarak öne çıkmış, birçok askeri ve siyasal başarının elde edilmesinde birinci derecede rol almıştır.
60 yıllık devlet hizmeti sırasında da hiçbir görevinden alınmamış, daima bir üst göreve atanmış olması da ayrı bir özelliğidir.
Sokollu bir tanesi İstanbul’da, diğerleri Lüleburgaz, Havsa (Edirne) ve Payas (Hatay)’ta bulunan beş külliyesi, imparatorluğun hemen her yanına yayılmış eserleri olmuştur.
Don ve volga Nehrivolga ırmakları arasında bir kanal açarak Osmanlı donanmasına Hazar Denizi yolunu açma, Süveyş Kanalı’nı açma, İzmit Körfezi Sapanca Göl Sakarya Nehri üzerinden Karadeniz’e alternatif bir boğaz açma gibi çağının ötesinde projeleri vardı.
Don volga Nehri volga kanalı için gerekli işgücü seferber edildi, ancak hava şartları nedeniyle çalışmalar sürdürülemedi. Süveyş Kanalı düşüncesiyle ön adım olarak Sudan zaptedildi.
Ancak bu proje de sonuca ulaşamadı. Devlet teşkilatı içinde de önemli düzenlemeler yapmıştır.