Fatih Sultan Mehmed Han

Babası : İkinci Murad
Annesi : Huma Hatun
Doğumu : 29 Mart 1432 (Edirne)
Ölümü : 3 Mayıs 1481 (İstanbul)
Saltanatı : 1451 - 1481

Devlet Sınırları : 2.214.000 km2

2 yaşına kadar Edirne'de kaldı
4 yaşında Amasya'ya gönderildi.
6 yaşında Manisa'da Saruhan sancakbeyi oldu.

7. Osmanlı Pâdişâhı ve İstanbul fâtihi.

Küçük yaşta tahsiline ve yetişmesine çok ehemmiyet verilen Şehzâde Mehmed, devrin en mümtaz âlimlerinden ilim öğrendi.
İlk hocası Molla Yegan’dı.
Daha sonra, meşhur din ve fen âlimi, zahirî ve bâtınî ilimlerde mütehassıs Akşemseddîn hazretlerinin terbiyesine verildi.
Akşemseddîn, şehzâdenin her şeyi ile bizzat ilgilenirdi.
Şehzâde Mehmed, idarî yönden tecrübe kazanması için Manisa sancakbeyliğine tâyin edildi.
Tahsiline çok önem verildiğinden, Molla Ayas gibi devrin meşhûr âlimleri şehzâdeye husûsî ders verdiler.
O senelerde hacca giden ilk Osmanlı şeyhülislâmı Molla Fenârî, Mısır’da büyük âlimlerin derslerinde yetişmiş olan hadîs, tefsîr ve fıkıhta yüksek âlim olan Molla Gürânî’yi beraberinde Edirne’ye getirmişti. Sultan Murâd’a takdîm edilen Molla Gürânî, önce Bursa medreselerinden birine müderris tâyin edildi.
Daha sonra da, şehzâdeyi iyi bir şekilde yetiştirmesi için, Manisa’ya gönderildi.
Şehzâde Mehmed’in mîzâcının sertliği, Molla Gürânî’nin tatlı-sert eğitim metoduna yenildi ve şehzâde kısa bir süre sonra dört elle ilme sarılıp, dinlenirken de teknik işlerle uğraşmaya başladı.
Güzel bir eğitimden geçip matematik, hendese (geometri), hadîs, tefsîr, fıkıh, kelâm ve târih ilimlerinde iyi şekilde yetişti.
İdare edeceği memleketlerden kim gelirse gelsin, ona kendi dili ile hitâb etmek için Arabça, Farsça, Latince, Yunanca ve Sırpça öğrendi.
Öğrendiği din bilgileri ile, kendi hayat tarzını, kânun ve nizâmını tanzim etti.
Fen ve teknik bilgilerle, istikbâlde yapacağı savaşları, kolaylaştıracak teknikler geliştirmeye çalıştı.
Târih ve coğrafya bilgilerinde kendini yetiştirip, geçmiş hükümdarların başlarından geçenleri öğrenerek tecrübe kazandı.
Kudretli bir asker olduğu kadar geniş görüşlü bir fikir adamı olarak yetişen Fâtih, şehzâdeliği ve pâdişâhlığı sırasında fıkıhda, Molla Hüşrev; tefsirde, Molla Gürânî, Molla Yegan ve Hızır Çelebi; matematikte, Ali Kuşçu; kelâmda, Hocazâde ve Ali Tûsî’den ilim öğrendi. Ayrıca Anconal Giriaco’dan batı târihini öğrendi.
Şehzâde Mehmed, Manisa sancak beyliğine getirildiği sene, ağabeyi Amasya vâlisi şehzâde Alâeddîn Ali Çelebi’nin vefâtı üzerine, yegâne velîahd durumuna geldi.

Şehzâde Mehmed,1444 senesinde Edirne’ye çağrıldı.
Devletin, Anadolu ve Rumeli’den iki taraflı baskıya mâruz kalmasıyla, ömrünü muhârebe meydanlarında geçirmesinden dolayı rahatsızlanan sultan Murâd Han, oğlu şehzâde Mehmed’i tahta geçirmek istiyordu.
Sultan Murâd, Macaristan ve Lehistan kralı ile imzaladığı Edirne-Segedin muahedesinden sonra, ikide bir Osmanlı topraklarına tecâvüz eden Karamanoğlu İbrâhim Bey’in üzerine gitti.
Edirne’de oğlu şehzâde Mehmed’i yanında tecrübeli paşalar olduğu hâlde bıraktı.
İbrâhim Bey’in özür dileyip anlaşma taleb etmesi üzerine müslüman kanı akmasını istemeyen Sultan, sulh anlaşması imzaladı.

İlk tahta çıkışı (1444-1446)

Sultan Murâd Han Edirne’ye dönmeyip, Manisa’ya çekildi ve saltanatı on iki yaşındaki oğlu şehzâde Mehmed’e bıraktığını açıkladı (Ağustos 1444).
Sultan Murâd Han’ın, yerini çocuk yaştaki oğluna bırakarak tahttan çekildiğini haber alan Avrupa devletleri, Osmanlı topraklarını taciz etmeye başladı.
Ayrıca Osmanlıları Avrupa tarafından atmak için büyük bir haçlı ordusu hazırladılar.
Sultan Mehmed, bir mektupla durumu babasına bildirdi.
Devletin büyük bir tehlike içinde olduğunu anlayan Murâd Han, Anadolu askerleri ile birlikte Anadolu Hisarı’nın bulunduğu yere geldi.
Kiralanan Ceneviz gemileriyle ordu Rumeli’ye geçirildi.
Edirne’ye gelen Murâd Han, oğlunu tahttan indirmedi.
Başkumandan sıfatıyla hareket etti.
Sultan Mehmed’i, sadrâzam Çandarlı Halil Paşa ile birlikte Edirne’de bırakan sultan Murâd, kırk bin kişilik ordusunun başında hareket etti.
Haçlı ordusu ile 10 Kasım 1444’de Varna ovasında karşılaştı
Muhârebe, Osmanlı ordusunun tam bir zaferiyle neticelendi.
Sultan Murâd, tekrar Edirne’ye dönüp, bir sene kadar oğlu ile beraber kaldı.
1445 senesinde oğlu Mehmed’i Edirne’de bırakıp kendisi tekrar Manisa’ya gitti.
Ancak Zağanos Paşa ile Çandarlı Halil Paşa arasında cereyan eden bâzı hâdiseler sebebiyle, sultan Murâd Edirne’ye gelerek, tekrar devletin başına geçti.
Sultan Mehmed de Manisa’ya gönderildi.
Babasının vefâtına kadar Manisa vâlisi olarak kaldı.
Fâtih, Manisa’da geçirdiği bu ikinci şehzâdelik devresinde gerek şahsı, gerek Osmanlı Devleti için çok verimli oldu.
Zîrâ genç şehzâde bu müddet zarfında akademik faaliyet devresine girerek, liyakatli hocalar karşısında bilgi ve tecrübesini arttırdı.

İkinci tahta çıkışı (Padişahlığı)

3 Şubat 1451 günü sultan İkinci Murâd vefât edince, Çandarlı Halil Paşa ve diğer vezirler, şehzâde Mehmed’e haber göndererek, babasından boşalan Osmanlı tahtına geçmek üzere derhâl hareket etmesini bildirdiler, iç ve dış tehlikeleri göz önünde tutan Çandarlı Halil Paşa, Sultân’ın vefâtını gizledi ve şehzâdenin Edirne’ye gelişine kadar devleti idare etti.
Manisa’da, hükümdar olacağı zaman yapacağı büyük işlerin plânlarını hazırlayan genç Sultan, babasının vefât haberi gelir gelmez atına bindi ve; “Beni seven arkamdan gelsin” diyerek yola çıktı.
17 Şubat günü Edirne’ye gelen sultan Mehmed, muhteşem bir karşılama ile şehre girdi.

Çandarlı Halil Paşa’yı sadrazamlık makamında tuttu, İshak Paşa’yı da Anadolu Beylerbeyi olarak atadı ve babasının cenazesine eşlik etmek üzere Bursa’ya gönderdi.
Mehmed’in amacı Tuna’nın güneyindeki Balkan toprakları ile Fırat'ın batısındaki Anadolu topraklarını alarak büyük dedesi Yıldırım Bayezid’in oluşturmaya çalıştığı merkeziyetçi imparatorluğu kurmaktı. Ancak Bayezid'in aksine bunu yapmak için önce Konstantiniyye’yi alması gerektiğini düşünüyordu.
Tahta geçmesinin ardından Karamanlılar yerel beylikleri yeniden diriltmek üzere ayaklandılar ve Seydişehir ile Akşehir’i ele geçirdiler.
Bunun üzerine 1451’in yazında Mehmed Anadolu'ya geçti ve kısa sürede bu isyanı bastırdı.

 İstanbul'un Fethi

Karamanoğulları meselesini çözen Fatih Sultan Mehmed, İstanbul'un fethi için gerekli hazırlıklara başladı.
Devrin mühendislerinden Musluhiddin, Saruca Sekban ile Osmanlılara sığınan Macar Urban Edirne'de top dökümü işiyle görevlendirildi.
"Şahi" adı verilen bu topların yanında, tekerlekli kuleler ve aşırtma güllelerin üretilmesi (havan topu) yapılan hazırlıklar arasındaydı.
Yaptırılan bu büyük toplar İstanbul'un fethedilmesinde önemli rol oynadı.
Yıldırım Bayezid'in İstanbul kuşatması sırasında yaptırdığı Anadolu Hisarının karşısına, Rumeli Hisarı (Boğazkesen) inşa edildi.
Bu sayede Boğazlar'ın kontrolü sağlanacak, deniz yoluyla gelebilecek yardımlara karşı tedbir alınmış olacaktı.
400 parçadan oluşan bir donanma inşa edildi.
Turhan Bey komutasındaki bir Osmanlı donanması Mora'ya gönderildi ve İstanbul'a yardım gelmesi engellendi.
Eflak ve Sırbistan ile var olan barış antlaşmaları yenilendi.
Macarlarla da üç yıllık bir antlaşma yapıldı.
Osmanlıların bu hazırlıkları karşısında, Bizanslılar da boş durmuyordu.
Surlar sağlamlaştırılıyor ve şehre yiyecek depolanıyordu.
Ayrıca Bizans İmparatoru Konstantin, Haliç'e bir zincir gerdirerek, buradan gelecek tehlikeyi önlemeye çalıştı.
Aynı zamanda Haçlı dünyasından yardım isteniyor, Papa ise yapacağı yardım karşısında Katolik ve Ortodoks kiliselerinin birleştirilmesini istiyordu.
Ancak Katoliklerden nefret eden Ortodoks Rumlar, Roma kilisesine bağlanmak istemiyor, "İstanbul'da Kardinal Külahı görmektense, Türk sarığı görmeye razıyız" diyorlardı.
Fatih Sultan Mehmed, hazırlıklar tamamlandıktan sonra, Bizans İmparatoru Konstantin'e bir elçi göndererek, kan dökülmeden şehrin teslim edilmesini istedi.
Fakat İmparatordan gelen savaşa hazırız mesajı üzerine, İstanbul'un kara surları önüne gelen Osmanlı ordusu, 6 Nisan 1453'de kuşatmayı başlattı.
Osmanlı donanması ise Haliç'in girişinde ve Sarayburnu önünde demirlemişti.
Ordu; merkez, sağ ve sol olarak üç kısma ayrıldı.
19 Nisan'da yapılan ilk saldırıda, tekerlekli kuleler kullanıldı ve bu saldırı ile Topkapı surlarından burçlara kadar yanaşıldı. Osmanlı Ordusundaki er sayısı 150.000 ile 200.000 arasındaydı.
Bu kuvvetlere Rumeli ve Anadolu beylerine bağlı çeşitli kuvvetler de katılmıştı.
Çok şiddetli çarpışmalar oluyor, Bizanslılar şehri koruyan surların zarar gören bölümlerini hemen tamir ediyorlardı.
Venedik ve Cenevizliler de donanmalarıyla Bizans'a yardım ediyorlardı.
Fatih Sultan Mehmed Osmanlı donanmasının kuşatma sırasında yeterince kullanılamadığını ve bu yüzden kuşatmanın uzadığını düşünüyordu.
İstanbul'un Haliç tarafındaki surlarının zayıf olduğu biliniyordu.
Bizans bu bölgeye zinciri bu nedenle germişti.
Yüksekten atılan taş gülleler Bizans donanmasından bazı gemileri batırmıştı fakat bir kısım donanmanın Haliç'e indirilmesi kesin olarak gerekliydi.
Fatih Sultan Mehmed, İstanbul'un fethedilmesini kolaylaştıracak önemli kararını verdi.
Osmanlı donanmasına ait bazı gemiler karadan çekilerek Haliç'e indirilecekti.
Tophane önündeki kıyıdan başlayıp Kasımpaşa'ya kadar ulaşan bir güzergah üzerine kızaklar yerleştirildi. Gemilerin, kızakların üzerinden kaydırılabilmesi için, Galata Cenevizlilerinden zeytinyağı, sade yağ ve domuz yağı alınarak kızaklar yağlandı.
21-22 Nisan gecesi 67 parça gemi düzeltilmiş yoldan Haliç'e indirildi.
Haliç'teki Türk donanmasına ait toplar, surları dövmeye başladı.
Ciddi çarpışmalar cereyan etti.
Bundan sonraki günlerde top savaşı, ok, tüfek atışları, lağım kazmalar, büyük ve hareketli savaş kulelerinin surlara saldırıları devam etti.
Kuşatmanın uzun sürmesi ve kesin başarıya ulaşılamaması askerler arasında endişe yarattı.
Ancak, İstanbul'u her ne şartta olursa olsun almaya kararlı olan Fatih Sultan Mehmed kumandanların ve alimlerin de bulunduğu bir toplantı düzenledi.
Cesaretlendirici bir konuşma yaptıktan sonra, 29 Mayıs'ta genel saldırının yapılacağına dair kararını açıkladı.
Çarpışmalar sırasında Bizans'ı koruyan surlar üzerinde kapatılması mümkün olmayan gedikler açılmaya başlamıştı.
Surlar içerisine küçük sızmalar oluyor, ancak geri püskürtülüyordu.
İlk defa Ulubatlı Hasan ve arkadaşlarının şehit olmak pahasına tutunmayı başardıkları İstanbul surları, artık direnemiyordu.
53 gün süren ve 19 Nisan, 6 Mayıs, 12 Mayıs ve 29 Mayıs'ta yapılan dört büyük saldırıdan sonra Doğu Roma İmparatorluğu'nun 1125 yıllık başkenti olan İstanbul, 29 Mayıs 1453 salı günü fethedildi.
İstanbul'un fethi, çok önemli sonuçları da beraberinde getirdi.
İstanbul'un o döneme kadar fethedilemeyen efsanevi bir şehir olmasının en büyük sebebi çevresini kuşatan surlardı.
O dönemde başka hiçbir yerde bu kadar sağlam savunma sistemi bulunmamaktaydı.
Uzunluk bakımından erişilmez olmasına rağmen Çin Seddi bile savunma açısından İstanbul surlarının yanına yaklaşamıyordu.
Karada 6.492 m Marmara ve Haliç kıyılarında 820 m. uzunluğundaki surlar birkaç kademeden oluşurdu.
En önde Bizans’ın mobil kuvvetleri savunur, arkasında 7 m. genişlik ve derinliğindeki su ile dolu hendekler bulunurdu.
Bunların arkasında mızraklı askerlerin beklediği savunma mazgalları vardı.
Savunma mazgalları geçildiği takdirde 5-7 m. yüksekliğindeki orta surlara gelinirdi.
Osmanlı ordusu orta surlar önünde çok sayıda şehit vermişti.
En arkada ise 12-13 m. yükseklikte asıl surlar bulunurdu.
Asıl surların üzerinde bekleyen askerler hiçbir canlının sur dibine yaklaşmasına izin vermezdi.

İstanbul'un Fethi'nin Nedenleri

1. Bizans'ın, Osmanlı Devleti'nin Rumeli'deki ilerlemesine ve büyümesine engel olması

2. Bizans'ın Anadolu beyliklerini Osmanlı Devleti'ne karşı kışkırtarak Anadolu'daki Türk birliğini bozmaya çalışması

3. Bizans'ın Osmanlı şehzadelerini kışkırtarak Osmanlı Devleti'nde taht kavgalarına neden olması

4. Bizans'ın, Avrupa-Hristiyan dünyasını kışkırtıp Haçlı Seferleri'ne zemin hazırlaması

5. Anadolu ve Rumeli toprakları arasındaki bağlantının sağlanabilmesi için İstanbul'un alınmasının gerekmesi

6. İpek Yolu'nun Avrupa'ya açılan koluna hakim olmak

7. Kara ve deniz ticareti bakımından İstanbul'un önemli bir konuma sahip olması

8. Boğazlar yolu ile ekonomik canlılığın mevcudiyeti

9. Anadolu ve Rumeli arasındaki askeri geçişin kolaylaştırılmak istenmesi

10. II. Mehmed'in, Hz. Muhammed'in; "İstanbul elbet fetholunacaktır. Ne güzel kumandandır o kumandan ve ne güzeldir o askerler" hadisine layık olabilme düşüncesi

İstanbul'un Fethi İçin Osmanlı Devleti'nin Yaptığı Hazırlıklar

1. II. Mehmet, önce Macarlar ve Venedikliler ile bir barış antlaşması yaparak Balkanlar’da güven ve istikrarı sağladı.

2. Karamanoğulları ile anlaşarak Anadolu'daki güvenliği sağladı.

3. Bizans'a Karadeniz'den gelecek yardımları engelleyebilmek için, Anadolu Hisarı(Güzelce Hisar)'nın karşısına Rumeli Hisarı(Boğazkesen Hisarı)'nı yaptırdı.

4. İstanbul'un güçlü surlarında gedikler açabilmek için, Bizans'ın hapisanesinden Macar Usta Urban kaçırıldı ve Edirne'de ona, o zamana kadar görülmemiş büyüklükte toplar döktürtüldü.

5. İstanbul surlarına rahat asker çıkarabilmek için tekerlekli kuleler yapıldı.

6. Kuşatmaya yardım için bir donanma hazırlandı.

İstanbul'un Fethi İçin Bizans'ın Yaptığı Hazırlıklar

1. Kale surlarını güçlendirdiler.

2. Osmanlı Donanması'nın Haliç'e girmesine engel olmak için, Haliç'in ağzını zincirle kapattılar.

3. Bizanslılar, suda yanabilen barut, neft yağı ve kükürt ile yapılan Rum Ateşi (Gregois) adlı silahı yaptılar.

4. Osmanlı Devleti'nin kuşatmaya hazırlandıklarını anlayınca depolarını yiyecek, silah, mühimmat vb. şeylerle doldurdu.

Büyük Kuşatma

23 Mart 1453'te Edirne'den hareket etti ve 6 Nisan 1453’te İstanbul’u kuşattı. Kuşatma, aralıklı çatışmalarla 53 gün sürdü.
II. Mehmet, Çandarlı Halil Paşa’nın İstanbul’un fethine karşı bir tutum sergilemesi üzerine, son saldırı hazırlıklarını yapması için Zağanos Paşa’yı görevlendirdi.
Bizans’a yardımın gelmesini önlemek için de Marmara Denizi ile Çanakkale Boğazı'nı ablukaya aldı.
Hiçbir yerden destek alamayan Bizans’ın başkenti 29 Mayıs 1453 günü düştü.

Peygamberimiz (sav) in müjdesi gerçekleşti

Bin yıllık Bizans İmparatorluğu'na son veren II. Mehmet, bu olaydan sonra "Fatih" (ülke açan, ülke alan) ünvanını aldı.
Fatih, bir tören alayının başında şehre girdi.
İlk iş olarak Ayasofya’ya giderek burayı camiye dönüştürdü.
İstanbul’u Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti yaptı.
Kentin ticaret merkezi olan Galata’dan kaçmış olan Rumların ve Cenevizlilerin dönmesini sağladı.
Rum Patrikliği’nin yeniden açılmasına izin verdi; ayrıca bir Yahudi hahambaşlığı ile bir Ermeni patrikhanesi kurdurdu.
II. Mehmet İstanbul’u, farklı dinlerden insanların bir arada yaşadığı, ticaret ve kültür merkezi olan bir başkent yapmayı amaçladı.

İstanbul'un Fethi'nin Türk Tarihi Açısından Sonuçları

1. Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Dönemi bitti, Yükseliş Dönemi başladı.

2. İstanbul'un Fethi ile Osmanlı Devleti'nin Anadolu ve Rumeli toprakları arasındaki Bizans'ın yarattığı tehlike ortadan kalktı.

3. İstanbul'un Fethi ile Karadeniz'i Akdeniz'e bağlayan ticaret yolları ele geçirildi.

4. İpek Yolu'nun Avrupa'ya giden kolu ele geçirildi.

5. İstanbul, Osmanlı Devleti'nin başkenti yapıldı ve II. Mehmed ülke alan, ülke açan anlamına gelen 'Fatih' ünvanını aldı.

6. Osmanlı Devleti'nin İslam Dünyası'ndaki saygınlığı arttı.

7. Fener Rum Patrikhanesi Osmanlı himayesine girdi.

İstanbul'un Fethi'nin Dünya Tarihi Açısından Sonuçları

1. İstanbul'un Fethi ile Orta Çağ kapanıp, Yeni Çağ açıldı.

2. İstanbul'un Fethi sırasında kullanılan büyük topların, en güçlü surları bile yıkabileceği görüldü.
Bu denli güçlü topların yapılması, Avrupa'daki 'derebeylik'lerin yıkılmasına ve merkeziyetçi krallıkların güçlenmesine neden oldu.

3. İstanbul'un Fethi ile İpek Yolu'nun Orta Asya'dan Avrupa'ya giden kolunun Osmanlı Devleti'nin eline geçmesi, Avrupalılar'ı yeni ticaret yolları arayışına yöneltti.

Bu olay 'Coğrafi Keşifler'in nedenlerinden birini oluşturdu.

4. İstanbul'un Fethinden sonra İtalya'ya giden bilim adamları, orada eski Yunan ve Roma eserlerini inceleyerek, 'Rönesans'ın başlamasına katkıda bulundular.

1453 - Karaman ve İstanbul seferinden sonra Cenevizlilerden Enez’i aldı.

Fatih Sultan Mehmed, İstanbul'un fethinden sonra batıdaki hakimiyeti pekiştirmek, sınırları genişletmek, İslam'ı en uzak yerlere kadar yaymak ve Hıristiyan birliğini bozmak amacıyla Avrupa üzerine bir çok seferler düzenledi.

1454 - Kırım’a bir donanma gönderdi

1454 - Sırbistan Seferine çıktı.
Kuzey Ege adalarına donanma göndererek buraları ele geçirdi.
Rodos Seferini yaptı ise de adayı alamadı.

1455 - 1456 İkinci ve üçüncü Sırbistan seferlerine çıktı.
Bu ikincisinde babasından sonra Belgrad’ı tekrar muhâsara etti.
Kaleyi savunan Hunyadi Yanoş öldü, Fâtih yaralandı.
Fakat Belgrad düşmedi.

1455 - Boğdan Beyliği Osmanlı idâresine girdi.

1458 - Mora’ya ilk seferini yaptı.

1459 - Sırbistan Seferi sonunda, Semendire fethedildi ve Sırbistan Devleti son buldu.

1460 - İkinci Mora Seferi; Mora prensliklerinin ilgası, Osmanlı devletine katılması, Palegosların sonu ve Bizans kalıntılarının silinmesi ile sonuçlandı.
Sonra Güney Karadeniz meselesini ele aldı.

1461 - Ceneviz’den Amasra’yı fethetti. Baharda Sinop’a geldi.
Himâyesinde bulunan Candarlı Beyliğine dostça son verdi.

1461 - Trabzon’a yürüdü.
Denizden de kuşatılan Trabzon Rum İmparatoru teslim oldu.
Komnenos imparatorluk hânedanına son verildi.
Bu şekilde Batum ve Gürcistan kıyılarına kadar bütün Güney Karadeniz kıyıları Osmanlı Devletine katıldığı gibi Trabzon ve Rize gibi Anadolu’nun son parçaları da Hıristiyanlardan alınmış oldu.

1461 - 1466 Macaristan akınlarına Mihaloğlu Ali Bey kumanda etti.
Ortodokslar ise Katolik düşmalığından haçlı hareketlerine soğuk bakmışlardır.

1462 - Trabzon seferinden dönüşünde Eflâk üzerine yürüdü ve ayaklanan Kazıklı Voyvoda meselesini hâlletti.

1462 - Yayçe’nin fethiyle netîcelenen birinci Bosna Seferine çıktı.

1462 - Midilli Adasını fethetti.

1463 - 1479 Bosna-Hersek, Arnavutluk, Venedik seferleri

1463 - Bosna’ya bir sefer daha yaptı. Ertesi yıl tekrar Bosna üzerine gitti.

1463 - Macar ordusunun sınırı geçmesi ile Osmanlı-macar harbi başladı. Ziwornik meydan muharebesi denen bu vuruşmada veziri azam Mahmud Paşa'nın Macarlar üzerine yürüyüşü Macarların arkalarına bakmadan kaçmalarına neden oldu. Bu arada Haçlı zihniyeti devamlı arayış içindeydi Fatih venedik'i yıkmak için Floransa'yı himayeye başladı. Adeta şahlandırdı.

1466 - Karaman Seferine çıktı.

1466 - Arnavutluk üzerine yürüdü.

1466 - 1467- Arnavutluk üzerine bir sefer daha yaptı.

1469 - Bosna sancakbeyi İsa bey Dalmaçya ve Hırvatistanı baştanbaşa çiğnedi. 10.000 kişilik akıncı birliği Karniyol da göründü Venedik körfezinin kuzeyi tarandı.

1470 - Ordu ve donanması ile Eğriboz Adasına yöneldi. Venedik’in Batı Ege’deki bu alınmaz dedikleri üssünü fethetti.

1471 - Gürcistan bile bu şer ittifakına girmişti (ortodoks olmasına rağmen) Ağrıboz

1470 - Ege denizinin en büyük ve mühim adası. Venedikin elindedir. (Ege adalarının çoğu Venediklilerde idi)

1472 - Akkoyunlu Beyi Uzun Hasan, Avrupalıların, Osmanlılarla başa çıkamayacağını anlayınca, Tokat’a hücum ederek burada bir cephe açtı, kuvveti bölmeye çalıştı. Şehzâde Mustafa, Akkoyunlu ordusunu yenerek işgâl edilen Osmanlı topraklarını kurtardı.

1473 - Harbin il evresi Osmanlı lehine sonuçlandı Eğribozun düşmesi akıncıların venedik,macaristan,almanya da başarıları anadolu cephesinde akkoyunlulara karşı başarı karaman meselesi halli venedik donanması aciz kalmıştı.

1473 - Fâtih’in akıncı kuvvetleri, Venedik varoşlarına Almanya içlerine kadar seferler düzenleyerek Avrupa’yı alt üst ettiler.

1476 - Boğdan seferi (23.sefer)

1476 - Macaristan üzerine sefer yaptı. (24.sefer)

1478 - Üçüncü Arnavutluk Seferine çıktı.

1478 - Kırım Hanlığı Osmanlı birliğine katıldı.

1480 - Otranto, fethedildi (Fatih Sultan Mehmed'in vefatı üzerine geri kaybedildi.)

1480 - Üçüncü Rodos Kuşatması netîce vermedi.

1480 - İyonya Adalarını aldıktan sonra, donanmayı İtalya’ya gönderdi.

1481 - İlkbaharda Fâtih Sultan Mehmed 300.000 kişilik bir ordunun başında olduğu hâlde sefere çıktı.
27 Nisan 1481 Cumâ günü kapıkulu askerleriyle Üsküdar’a geçti.
Pâdişah Üsküdar’a geçtiğinde hasta olduğu için birkaç gün dinlendi.
Gebze yakınlarındaki Tekir Çayırı veya Hünkâr Çayırına geldiği zaman hastalığı arttı.
Bunun üzerine hekimler tarafından konsültasyon yapılarak, verilen ilâcın dozu arttırıldı.
Fâtih’in özel doktoru,Yâkub Paşa isminde bir Yahûdî dönmesiydi.
Venedikliler, Fâtih’in zehirlenmesi karşılığında bu dönme Paşa’ya büyük bir servet vâdetmişler Yâkub Paşa da bu işi gerçekleştirmişti.
Fâtih zehirlendiğini anladığı zaman çok geçti
Birden bire müthiş sancılar başladı ve 3 Mayıs 1481 Perşembe günü öğleden sonra saat dörtte, 49 yaşında iken vefât etti.